ინტერდისციპლინური მეთოდი ტრასოლოგია და მისი გამოყენების პერსპექტივები არქეოლოგიაში

დღეისათვის არქეოლოგიური კვლევები სხვადასხვა სამეცნიერო დარგის ინტეგრირებულ კვლევას მოიცავს. ერთ-ერთ ასეთ მიმართულებას არტეფაქტების ტრასოლოგიური მეთოდით შესწავლა წარმოადგენს, რაც უძველესი სამეურნეო სისტემის რეკონსტრუქციის საუკეთესო საშუალებაა. რადგან საქართველოში ქვის იარაღების ტრასოლოგიური მეთოდით შესწავლას ნაკლები ყურადღება ეთმობა. ჩვენი კვლევის მიზანია, საკითხის წინ წამოწევით აღნიშნულ მეთოდს გავუწიოთ პოპულარიზაცია  არქეოლოგიაში.

საკვანძო სიტყვები: ტრასოლოგია, მაკროტრასოლოგია, მიკრომეტრიული მეთოდი, ფიტოტრასოლოგია.

 
 
 
 

ერნესტ ჰემინგუეის მოთხრობის “A Clean, Well-Lighted Place” ქართული თარგმანები: თარგმანის ეკვივალენტობის ანალიზის რამდენიმე მაგალითი

ვინაიდან ერნესტ ჰემინგუეის მხატვრული პროზის სტილი ლაკონიურად ითვლება, მისი თითქოს მარტივი ტექსტის ქართული თარგმანების თავისებურება განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს. ნაშრომში, ტექსტობრივი შეჯერების გზით, შესწავლილი და გაანალიზებულია ე. ჰემინგუეის ერთი მოთხრობის ორი ქართული თარგმანი.

საკვანძო სიტყვები: მხატვრული თარგმანი, სტილი, ეკვივალენტობა.

 
 
 
 

დნესტრისპირელი მოხალისეები აფხაზეთის კონფლიქტში

წარმოდგენილ სტატიაში მოცემულია ფაქტები 1992-1993 წლების აფხაზეთის კონფლიქტში დნესტრისპირელი მოხალისეების მონაწილეობის შესახებ. ამისთვის გამოყენებულია როგორც მათი მოხსენებითი ბარათები, ისე ავტორის მიერ 2016 წელს ტირასპოლში ყოფნის დროს ერთ-ერთ ყოფილ მოხალისესთან ჩაწერილი ინტერვიუ.

საკვანძო სიტყვები: დნესტრისპირელი მოხალისეები, აფხაზეთის კონფლიქტი

 
 
 
 

XVI საუკუნის მეორე ნახევრის ფრანგული წყაროები საქართველოს შესახებ

აღნიშნული ნაშრომით პირველად ქართულ სამეცნიერო სივრცეში სრული სახით შემოტანილია XVI საუკუნის ფრანგი დიპლომატის სამი კორესპონდენცია, რომლებშიც საინტერესო ცნობებია წარმოდგენილი საქართველოს შესახებ. რამდენადაც XVI საუკუნის საქართველოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკურ მდგომარეობაზე, თანადროული ქართული წყაროები ფაქტობრივად არ მოგვეპოვება, წარმოდგენილი დოკუმენტების მნიშვნელობა უფრო იზრდება.

საკვანძო სიტყვები: ევროპული წყაროები, საქართველო, ოსმალეთი

 
 
 
 

ერთი ირანიზმის შესახებ კლასიკურ ებრაულში

სტატიაში დასმული საკითხი ირანულ-სემიტური ენობრივი ურთიერთობების კვლევის აქტუალობის წინ წამოწევას ემსახურება და მიზნად ისახავს, აჩვენოს ძველირანული პირველწყაროდან მომდინარე pairi-daeza-ის გვიანბიბლიურ ებრაულში  დამკვიდრების გზები.

საკვანძო სიტყვები: ბიბლია, სამოთხე, ბაღი

 
 
 
 

პლასტუნკელი ქართველები

სტატიაში დოკუმენტურ მასალებზე დაყრდნობით ნაჩვენებია  დაახლოებით 150 წლის წინათ ქ. სოჭიდან 15-ოდე კილომეტრის დაშორებით, მდ. სოჭის ხეობაში ქართული სოფლის – პლასტუნკის (რომელიც ამჟამად რსფსრ-ში, კრასნოდარის მხარის ქ. სოჭის ადმინისტრაციული დანაყოფის – ადლერის რაიონის შემადგენლობაში შედის) დაარსების ისტორია.

ვინ არიან სოჭელი (პლასტუნკელი)  ქართველები?  რა დროიდან ცხოვრობენ აქ და რამ გამოიწვია მათი შავი ზღვის სანაპიროზე გადმოსახლება? რამდენადაა შენარჩუნებული მშობლიური ენა? რა ვითარებაა დღეს? რა პერსპექტივა აქვთ მათ დღევანდელი გლობალიზაციის პირობებში? წინამდებარე სტატიაში შევეცადეთ ამ კითხვებზე გაგვეცა პასუხი.

საკვანძო სიტყვები: პლასტუნკა, მუჰაჯირობა, ლეჩხუმელები, ქართველი პლასტუნკელი მოღვაწეები, ქართული სკოლა, თეატრი

 
 
 
 

სულხან-საბა ორბელიანის „სიბრძნე-სიცრუისას“ ქეთრინ ვივიანისეული ინგლისური თარგმანის ანალიზი

სტატიაში განხილულია დიდი ქართველი მწერლის სულხან-საბა ორბელიანის ნაწარმოების „სიბრძნე-სიცრუისას“ ინგლისური თარგმანი, რომელიც შესრულებულია ინგლისელი ქართველოლოგის ქეთრინ ვივიანის მიერ. ასევე ყურადღება გამახვილებულია თარგმანის მნიშვნელობასა და დანიშნულებაზე.

საკვანძო სიტყვები: „სიბრძნე-სიცრუისა“, იგავ-არაკი, სულხან-საბა, ვივიანი, თარგმანი.

 
 
 
 

ჰაბიბ იბნ მასლამას მიერ ქართლის დაპყრობა VII საუკუნეში არაბული დაპყრობითი ომების ჭრილში

წარმოდგენილი სტატია შეეხება ქართლის საერისთავოს (ყოფილი იბერიის სამეფოს)  ისტორიის განხილვას მე-7 საუკუნის 40-იან და 50-იან წლებში საერთო არაბული დაპყრობების გადმოსახედიდან. კვლევის მიზანია მკითხველმა მკაფიოდ დაინახოს, რომ ქართლის დამორჩილება არ მომხდარა ერთბაშად და რომ ჰაბიბის მიერ ქართველებისთვის ბოძებული სიგელი მსგავსებას პოულობს ირანისა და სირია-პალესტინის ტერიტორიებზე გაფორმებულ სიგელებთან.

საკვანძო სიტყვები: ქართლის დაბყრობა, ჰაბიბ იბნ მასლამა, არაბითი დაპყრობითი ომები.

 
 
 
 

ეთნიკურობის პერცეფცია ქართულ ჰაგიოგრაფიაში (VIII-X სს)

 

ეთნიკურობის ფენომენის კვლევისას  დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ეთნიკურობის აღმნიშვნელ ტერმინებს. ქართული ჰაგიოგრაფია, რომელიც ღრმა ისტორიციზმით გამოირჩევა, წარმოადგენს უნიკალურ წყაროს აღნიშნული საკითხის შესწავლისთვის. ამ კუთხით ჩვენთვის საინტერესოა წმ. აბოს წამებასა და წმ. გრიგოლ ხანცთელის ცხოვრებაში გამოყენებული ტერმინების – ნათესავის, ერის – მნიშვნელობა, რომელთა განსაზღვრა გვეხმარება ამ პერიოდის ეთნიკურობის გააზრებაში.

 

საკვანძო სიტყვები: ეთნიკურობა; ქართული ჰაგიოგრაფია; თვითაღქმა; წმ. აბოს წამება; წმ. გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება.

 
 
 
 

მაცხვარიშის თარინგზელის მოხატულობის ოსტატების შესახებ

წინამდებარე ნაშრომი შეეხება ზემო სვანეთის ლატალის თემის სოფელ მაცხვარიშის მთავარანგელოზთა ეკლესიის მოხატულობას. რომლის შესრულებაში, ჩვენი ვარაუდით შესაძლებელია მონაწილეობას იღებდა სამი ოსტატი. მათი ხელწერა რამდენადმე განსხვავდება ერთმანეთისაგან – როგორც კოლორიტით, ისე – ფორმის მოდელირების თვალსაზრისით. 

საკვანძო სიტყვები: ზემო სვანეთი, ლატალი, მაცხვარიში, მთავარანგელოზები, მონუმენტური მხატვრობა.

 
 
 
 

წისქვილისა და მეწისქვილის მითოლოგემა ზეპირსიტყვიერებასა და მხატვრულ ლიტერატურაში

როგორც ქართულ, ისე ევროპის ხალხთა ზეპირსიტყვიერებასა და ლიტერატურაში წისქვილისა და მეწისქვილის თემაზე გვხვდება სტერეოტიპულ  შეხედულებათა მთელი სისტემა, რომელიც უაღრესად მნიშვნელოვან ელემენტებს შეიცავს სოციალ-რელიგიური პროცესებისა და ხალხური მითოლოგიური წარმოდგენების შესასწავლად. სტატიაში აღნიშნული მითოლოგემები განხილულია კომპარატივისტულ ჭრილში.

საკვანძო სიტყვები: წისქვილი, კუდიანი, მითოსი

 
 
 
 

აგამემნონის აქილევსისადმი ელჩობის აღდგენილი ვერსიები და ზეპირი „წინარე-ილიადის“ სტრუქტურული სიმეტრია

სტატიაში წარმოდგენილი მსჯელობის ფარგლებში აღდგენილია აგამემნონის მიერ აქილევსისადმი გაგზავნილი ელჩობის რამდენიმე ადრეული (მათ შორის უძველესი, თავდაპირველი) ვერსია, რომლებიც მკვლევარის მიერ მიჩნეულია „ილიადის“ მე-9 წიგნის გაფართოების პროცესში სავარაუდოდ არსებული ზეპირი, ე.წ. ჩაწერილი (ანუ წერილობით დაფიქსირებული) და წერითი ეტაპების გამოვლენისათვის რელევანტურ ფაქტობრივ მონაცემებად; აღნიშნული მსჯელობის ფარგლებშივეა გამოვლენილი ჰიპოთეტური ზეპირი „წინარე-ილიადის“ სტრუქტურული სიმეტრიაც.

საკვანძო სიტყვები: ჰომეროსი, აგამემნონის ელჩობა, ზეპირი-ჩაწერილი-წერილობითი, „წინარე-ილიადა“, სტრუქტურული სიმეტრია

 
 
 
 

აღაზას მხატვრული სახის გაგებისათვის ვაჟა-ფშაველას პოემა „სტუმარ-მასპინძელში“

აღაზა ვაჟა-ფშაველას ეპიკური პოეზიის ერთ-ერთი გამორჩეული პერსონაჟია, რომლის შესახებაც ქართულ ლიტერატურათმცოდნეობაში ურთიერთსაპირისპირო მოსაზრებები არსებობს. სტატიაში წარმოდგენილია აღაზას მხატვრული სახის გააზრების მცდელობა.

საკვანძო სიტყვები: ვაჟა-ფშაველა, პოემა „სტუმარ-მასპინძელი“, აღაზა

 
 
 
 

„გაერთიანების“ იდეის მხატვრულ-ისტორიული კონტექსტისათვის კ. მონტისის შემოქმედებაში

ნაშრომში მოცემულია „გაერთიანების“ იდეის მნიშვნელობა და განგრძობადობა კოსტას მონტისის ცხოვრებასა და მხატვრულ შემოქმედებაში. კვლევის თავისებურებას წარმოადგენს პოეტის ორიგინალური წერის მანერა და სტილი, რომლებიც თარგმანებშიც შევინარჩუნეთ. ყურადღება გავამახვილეთ  ისტორიული პერიპეტიების გაცოცხლების მისეულ ტექნიკასა და ავტორის შეფასებაზე, რომელთა მიხედვითაც, ისტორიული ფაქტების ზედმიწევნით ასახვა აუცილებელია ლიტერატურაში.

საკვანძო სიტყვები: „გაერთიანების“ იდეა, აჯანყება, თავისუფლება, ისტორია, კვიპროსი

 
 
 
 

ეზრა პაუნდი - ჩინური პოეზიის მთარგმნელი

წარმოდგენილ სტატიაში შესწავლილია მეოცე საუკუნის ცნობილი პოეტის, მოდერნიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებლის, ეზრა პაუნდის მთარგმნელობითი საქმიანობა და პაუნდის  საყურადღებო თვალსაზრისები თარგმანის შესახებ.

საკვანძო სიტყვები: ვერლიბრი, იმაჟი, იმაჟიზმი, მთარგმნელის ინტენცია, მოდერნიზმი

 
 
 
 

სვანური ბგერწერითი ლექსიკის სემანტიკური კლასიფიკაციისათვის

სტატიაში განხილულია სვანური ბგერწერითი ლექსიკის სემანტიკური კლასიფიკაცია სვანური ენის ტრადიციულად ცნობილი დიალექტებისა (ბალსზემოურის, ბალსქვემოურის, ლაშხურის, ლენტეხურის) და ჩოლურული მეტყველების მიხედვით. როგორც ფონოსემანტიკურ მასალაზე დაკვირვებამ აჩვენა, სვანურშიც დომინანტურია ოთხი დიდი სემანტიკური ჯგუფი (საკუთრივ ხმაბაძვითი ლექსიკა (ანუ სხვადასხვა სახის ხმიანობის გამოხატვა); სინათლისა და ცეცხლის ნათება-მოძრაობის აღმნიშვნელი ლექსიკა; დინამიკურობის – მოძრაობისა და მოქმედების – ამსახველი ლექსიკა; სტატიკურობის – ფიზიონომიის, ყურების, გამოხედვის, მენტალური მდგომარეობის – აღმნიშვნელი ლექსიკა. აღნიშნული ჯგუფების გამოყოფა კი ეფუძნება საენათმეცნიერო ლიტერატურიდან ცნობილ ჩარლზ ოსგუდის სემანტიკური დიფერენციაციის მეთოდს. ცხადია, აღნიშნული ჯგუფები, ქართულის მსგავსად, ვერც სვანურში ამოწურავენ ბგერწერითი ლექსიკის ძალიან მდიდარ შესაძლებლობებს.

საკვანძო სიტყვები: ფონოსემანტიკა, ბგერწერა, ხმაბაძვა, ლექსიკა.

 
 
 
 

„ნათლის სვეტის” პარადიგმული სახისმეტყველება ნიკოლოზ გულაბერისძის „საკითხავსა” და „საგალობელში”

      სტატიაში შესწავლილია ნათლის სვეტის” პარადიგმული სახისმეტყველება ნიკოლოზ გულაბერისძის საკითხავსა” და საგალობელში”, დაძებნილია მისი ბიბლიური არქეტიპები, წარმოჩენილია ძველი ქართული ლიტერატურის ძეგლებში მისი განსახოვნებანი და საზრისი. ზემოაღნიშნულის საფუძველზე და სამეცნიერო ლიტერატურის მონაცემთა გათვალისწინებით გამოტანილია შესაბამისი დასკვნები.

საკვანძო სიტყვები: სვეტი, ნათელი, პარადიგმა , გულაბერისძე