ლია სტურუა მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პოეტია. მისი შემოქმედების ყველა ეტაპზე ვლინდება ინტერესი ურბანული სივრცის მიმართ. მოცემულ სტატიაში განვიხილავთ, ლია სტურუას პოეზიაში რა სახე- ხატებით არის წარმოდგენილი ურბანული სივრცე, რა საკითხებს უკავშირდება და რა თავისებურებები გამოარჩევს მას.

სტატიაში განხილული და გაანალიზებულია აზერბაიჯანული პერიოდული პრესის ისტორია თბილისში, სამხრეთ კავკასიის ადმინისტრაციულ და კულტურულ ცენტრში. საარქივო მასალების საფუძველზე ნაჩვენებია, რომ პერიოდული გამოცემები აზერბაიჯანულ ენაზე იყო  კავკასიის საცენზურო კომიტეტის მკაცრი ზედამხედველობის ქვეშ.

ნიკოლოზ ბარათაშვილის წერილები იძლევა უტყუარ მასალას მწერლის პირადი ცხოვრების, მისი შემოქმედებისა და მსოფლმხედველობის შესასწავლად. ეს წერილები იყოფა ახლობლებსა და ნათესავებზე მიწერილ პირად და სამსახურებრივი მოვალეობის ფარგლებში დაწერილ ოფიციალურ წერილებად. მკვლევრების დაკვირვების ობიექტში აქამდე ყოველთვის პოეტის პირადი ბარათები ექცეოდა. თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, ოფიციალური წერილებიც ბევრ საინტერესო, აქამდე უცნობ დეტალს ხდის ფარდას.

სტატიის მიზანია ჰომეროსის „ილიადის“ თავდაპირველი ზეპირი მოკლე ვერსიის, ანუ წინარე „ილიადის“, სავარაუდო ფაბულისა და პროტაგონისტ(ებ)ის დადგენა; მონუმენტურ პოემად მისი ჩამოყალიბების შესაძლო ეტაპების აღდგენა და ამასთან დაკავშირებული ზოგი კომპოზიციური პრინციპის გამოკვეთა, რისთვისაც ავტორი განიხილავს  „ილიადის“ მე-9 და მე-19 წიგნებს, ასევე პოემის ზოგიერთ სხვა ადგილს.

ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებაში ირმის მითოლოგემა და სიმბოლიკა მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს მწერლის ლიტერატურულ პარადიგმას, რადგან ხშირად და სხვადასხვა ფუნქციით იყენებს მას ავტორი.

2022 წელს ტ.ს. ელიოტის „უნაყოფო მიწის“ 100 წლისთავი აღინიშნა. მრავალი საერთაშორისო აკადემიური ღონისძიება მიეძღვნა პოემასა და მისი გამოქვეყნების ისტორიას. წინამდებარე სტატიაში განხილულია ტ.ს. ელიოტის შემოქმედების გადაფასების ერთ-ერთი მაგალითი, კერძოდ, მისი ცნობილი პოემის, „უნაყოფო მიწის“ (1922), ეკოტრიტიკული წაკითხვის ტენდენციები. ტექსტის კლიმატთან დაკავშირებული სიმბოლური პოეტიკა ახლებურადაა გაანალიზებული და მისი სიმბოლიზმი მოდერნისტული ტექსტის ერთ-ერთ სტრუქტურულ ელემენტად არის გამოყოფილი.

სტატიაში განხილულია ქალის ადგილისა და დანიშნულების ძიების პროცესი თანამედროვე ირანელი მწერალი ქალის ზოია ფირზადის ნაწარმოებების მიხედვით. ყურადღება გამახვილებულია ქალთა უფლებრივ მდგომარეობაზე პატრიარქალურ საზოგადოებაში, მათ მუდმივ მცდელობაზე, თავი დააღწიონ ფსიქიკასა და აზროვნებაში ღრმად ფესვგადგმულ ტრადიციულ მარწუხებს და იპოვონ საკუთარი იდენტობა.

სტატიაში გაანალიზებულია მე-20 საუკუნის გამორჩეულად საინტერესო თურქი მწერლის, ოღუზ ათაის,  რომანი „გარიყულები“ ფრანგი სოციოლოგის პიერ ბურდიეს მიერ შემუშავებული ჰაბიტუსის კონცეფციის კონტექსტში. სტატია მიზნად ისახავს პროტაგონისტებზე დაკვირვების შედეგად პასუხი გასცეს შემდეგ კითხვებს:

ა) რა სახის  ველებსა და ჰაბიტუსებს ვხვდებით რომანში;

ბ) ობიექტური სოციალური გარემოს გავლენით ჩამოყალიბებული ჰაბიტუსი, რომელიც წინასწარგანწყობათა სქემებით არის გამყარებული, იცვლება თუა არა ინდივიდის მიერ მასში შეტანილი ახალი სქემების შედეგად;

მაკამა არაბული კლასიკური პროზის ერთადერთი მხატვრული ჟანრია. მას ანალოგი არ მოეპოვება ევროპულ მწერლობაში. მაკამა წარმოიშვა და ჩამოყალიბდა ეპოქაში, როცა ზეპირი და წერითი ლიტერატურა თანაარსებობდა. ამ ფაქტმა თავისი დაღი დაასვა მის ფორმასა და სტრუქტურას. ზეპირსიტყვიერების კვალი კლასიკური მაკამის კომპოზიციის თავისებურებებშიც აისახა.

წინამდებარე ნაშრომში გამოვლენილი და შესწავლილია ცრემლის სიმბოლიკა და მასთან დაკავშირებული ლექსიკური ერთეულების გამოყენების მნიშვნელობა და სპეციფიკა XII–XIII საუკუნეების ორიგინალურ ქართულ საერო მწერლობაში.

ნაშრომში ჩანს, თუ რა როლი აკისრიათ მართლმორწმუნე დედებს ქართლის მოქცევის ისტორიაში. საკითხი შესწავლილია „მოქცევაჲ ქართლისაჲს“ შატბერდულ-ჭელიშური რედაქციების განხილვის საფუძველზე.  თხზულებებში წარმოდგენილ პერსონაჟ ქალთა სახეების, მათი ნაუბრისა და ქმედებების ყოველმხრივი ანალიზის შედეგად ცხადი ხდება, რომ წმინდა ნინომ ქართლის გაქრისტიანება  ერთმორწმუნე დედათა თანადგომით შეძლო.

სტატია განიხილავს უ. ბ. იეიტსის ბოლო წლების ერთ-ერთ ყველაზე კომპლექსურ და სადავო ლექსს „ქანდაკებები“, რომელიც პოეტმა გარდაცვალებამდე რამდენიმე თვით ადრე დაწერა. ნაშრომში გამოკვლეულია ლექსის სტრუქტურა, მისი თემა, სახე-ხატები, შეჯერებულია ლექსის შესახებ არსებული წინააღმდეგობრივი კრიტიკული შეხედულებები და გაანალიზებულია ინტერპრეტაციის პრობლემები.

ძველ ქართულში სახელს მოთხრობით, მიცემითსა და ნათესაობით ბრუნვებში - თ სუფიქსიანი მრავლობითის საერთო ფორმა აქვს. ზოგჯერ თანიანი მრავლობითის ფორმა გამოიყენება მოქმედებითისა და ვითარებითის ფუნქციითაც. ენის განვითარების გარკვეულ ეტაპზე - თა სუფიქსიანი სახელები ფორმდება - დ(ა) მარკერით. შედეგად, ვიღებთ ასეთ ფორმებს: გონიერთადა, საუნჯეთად, სხეულთად... სტატიაში განხილულია მსგავსი, R-თა-დ(ა), სტრუქტურის ფორმები და მოცემულია მათი წარმოქმნის მიზეზების დადგენის ცდა.

სტატიაში განხილულია ცოცხალ ენობრივ სისტემაში მიმდინარე გრამატიკალიზაციის პროცესი, წარმოდგენილია ამ პროცესის განმსაზღვრელი ძირითადი თეორიული დებულებები, აღწერილია გრამატიკალიზებული ჩანს ელემენტის ფუნქციურ-სემანტიკური მახასიათებლები, განხილულია მასთან დაკავშირებული სირთულეები კორპუსლინგვისტიკაში.

ტიპიკონის განვითარების ადრეულ ეტაპზე წმინდა ანდრია კრიტელის „დიდი კანონი“ სრულდებოდა ბიბლიურ საგალობლებთან (ჰიმნებთან) ერთად.  წინამდებარე სტატიაში განხილულია აქამდე შეუსწავლელ K-79 ხელნაწერში დაცული ბიბლიური საგალობლების ვარიანტის მიმართება სხვა ქართულ ვერსიებთან. ქართულ ვერსიები შედარებულია ძველბერძნულ  წყაროში (Sinai Graecus 734-735) გამოვლენილ ვარიანტთან.

სტატიაში განხილული და იდენტიფიცირებულია ევაგრე პონტოელის (IV ს.) შრომათა წმ. ექვთიმე ათონელისეული თარგმანები. ევაგრე მონაზონი, ცნობილი ორიგენისტი და V მსოფლიო საეკლესიო კრების (553 წ.) მიერ განკვეთილი, ბერძნულ ენაზე მრავალი ასკეტური ნაშრომის ავტორია. მისი შრომების დიდი ნაწილი დროთა განმავლობაში სხვა საეკლესიო მწერალთა სახელით გავრცელდა, ზოგიერთის ორიგინალი კი საერთოდ დაიკარგა, ისინი მხოლოდ თარგმანებმა შემოინახა. ევაგრეს შეგონებები ქართულ ენაზე ფრაგმენტულად ადრევე გახდა ცნობილი (წინაათონურ პერიოდში), თუმცა ირკვევა, რომ მისი მრავალი თხზულება ექვთიმე ათონელსაც უთარგმნია წმ. ბასილი დიდისა და წმ. მაქსიმე აღმსარებლის სახელით.